Bunun sağlanabilmesi içinse, ülkenin önünde savaştan çok daha zorlu bir mücadele daha vardı ki; bunun adı da “Çağdaşlaşma ve Kültür Savaşı”süreciydi...

Daha Kurtuluş Savaşı sürerken 1920’de kurulan Meclis, çalışmaları sırasında birçok yenilikle birlikte, 1921’de bir anlamda toplum sözleşmesi sayılabilecek, “Teşkilât-ı Esasîye Kanunu”nu çıkarmıştır. Bu sözleşme Türk toplumunun ilk Anayasası sayılabilir…

Kurtuluştan sonra içte ve dışta Genç Türkiye'nin yönetiminin ne olacağı merak edilmeye başlamıştı. Oysa ki Atatürk, daha ilk gençliğinde, askeri okullarda eğitim aldığı yıllarda, kafasında bir yol ve bir çizgi belirlemişti. Bu konuya da çok emek vermiş, sayısız kitap okumuştu…

Bu sistemin adı; insanoğlunun bulduğu en ideal yönetim biçimi olan “Cumhuriyet”ti. Bu düşüncesini çok uzun yıllar içinde sır gibi saklamıştı…

Kolay mıydı?

4 Eylül 1919’da Cevat Abbas’a: “Yaz çocuk, kurtuluştan sonra devletin idaresi ‘Cumhuriyet’ olacaktır” demesi üzerine bir yandan söyleneni yazan C. Abbas; “Bu kadar da değil Paşam” diyerek söylenene inanamadığını belirtmişti!

İnanılmaz olanın gerçekleşme zamanı artık gelmişti…28 Ekim 1923 akşamı Atatürk birkaç arkadaşı ile Çankaya köşkünde buluştu. Arkadaşlarına bu düşüncesini "EFENDİLER, YARIN CUMHURİYET'İ İLAN EDECEĞİZ!” diyerek açıkladı...

“En büyük eserim” dediği Cumhuriyetin ilânına artık saatler kalmıştı. Misafirler gittikten sonra baş başa kaldığı İsmet İnönü ile sabahın ilk ışıklarına kadar çalıştı…

Ertesi gün, Meclis Fethi Bey’in Başkanlığında toplandı. Hükümet istifa etmişti. Bir hükümet krizi söz konusuydu. Sorun çözülemeyince, Atatürk’e haber verildi. Atatürk görüşmeler yaptıktan sonra sorunu çözeceğini söyledi. Meclisin ilk anayasası sayılan Teşkilât-ı Esasîye Kanununda yapılacak değişiklikle bu sorunun aşılabileceğini söyledi. Maddeler tek tek oylandı. Oylama sonucunda “Cumhuriyet ilân edildi.”