KARAR BUGÜN ÇIKABİLİR

CHP'den ihraç edilen eski Hatay Büyükşehir Belediye Başkanı Lütfü Savaş, delegeler Yılmaz Özkanat, Hatip Karaaslan ve Kamile Bahar Önal tarafından CHP'nin 4-5 Kasım 2023 tarihlerinde düzenlenen 38. Olağan Kurultayı'nın iptali ve yetkili kurullarının görevden uzaklaştırılması talebiyle farklı mahkemelerde açılan davalar, Ankara 42. Asliye Hukuk Mahkemesinde birleştirilmişti. Ankara 42. Asliye Hukuk Mahkemesi, önceki duruşmada CHP'nin 21. Olağanüstü Kurultayı'na yönelik ihtiyati tedbir talebini reddederek, 30 Haziran'daki (bugün) duruşmada sözlü yargılamaya geçilebileceğine işaret etmişti. Bu durum, bugünkü duruşmada karar çıkabileceği yorumlarını beraberinde getirirken, dava dilekçesinde, önceki Genel Başkan Kemal Kılıçdaroğlu ile önceki Parti Meclisi ve önceki Yüksek Disiplin Kurulu üyelerinin görevlerine iadesinin zorunlu olduğu iddiaları yer almıştı.

MUTLAK BUTLAN TARTIŞMASI

Bugün görülecek davada mahkemenin 'mutlak butlan' kavramı uygulayıp uygulamayacağı ise belirsiz. Mutlak butlanın tartışılmasının asıl nedeni ise mahkemenin iptal kararı vermesi hâlinde CHP eski Genel Başkanı Kılıçdaroğlu ve Parti Meclisinin otomatik biçimde yönetime dönmeleri, Özel ve mevcut PM'nin ise görevini kaybedecek olması. Mutlak butlan tartışmaları hukukçuları da bölmüş durumda. Kimi hukukçular "CHP'de Kılıçdaroğlu'nun seçildiği kurultayda delegelerin iradeleri sakatlandı. Mutlak butlan bu nedenle uygulanabilir. Mahkeme, mutlak butlan iddiasını yerinde görürse kurultayı iptal ederek, tedbir kararı verebilir ve bu durumda Kılıçdaroğlu ile ekibi, karar kesinleşmeden göreve gelebilir" derken, bazı hukukçular ise kurultaylara ilişkin son sözü Yüksek Seçim Kurulunun söyleyeceğine dikkat çekiyor.

SEÇİM KURULLARI KARAR VERİR

Ankara 42. Asliye Hukuk Mahkemesi hâkiminin bugünkü duruşmada ceza davasındaki yargılamayı bekletici neden olarak değerlendirebileceğine dikkat çeken hukukçular, mahkeme mutlak butlan kararı vermesi durumunda son sözü Çankaya İlçe Seçim Kurulunun söyleyeceğini savunuyor. Bu durumda, Kurul, 30 gün içinde yeniden seçime götürmeye yönelik geçici bir yönetim oluşturabilir. Ancak parti delege yapısında değişikliğe gidilmeden mevcut delegelerle yeni bir seçimli kurultay yaptığı için (21. Olağanüstü Kurultay), Kurul, yeni bir seçime gerek de görmeyebilir. Mutlak butlan uygulanarak iptal kararı verilse dahi, bu kararın istinaf ve Yargıtay aşamalarından geçerek kesinleşmesi gerektiğine de işaret ediliyor.

CEZA DAVASI BEKLENEBİLİR

CHP hukukçuları ise ceza davası bitene kadar hukuk davasının bekletilmesi gerektiğini savunuyor. Ceza davasının hukuk davasındaki yargılamayı etkilemese de mahkemenin ceza davasına işaret ederek bekleme kararı alabileceği belirtiliyor.

Hukukçuların yanı sıra önceki gün, AK Parti'nin YSK'daki temsilcisi Recep Özel de "YSK'nın verdiği kararı asliye ceza mahkemesi ya da ağır ceza mahkemesi bozamaz. Bütün sistem allak bullak olur. Çok çok yanlış olur. Siyasi partilerin davalarında, kongrelerinde yok hükmünde kabul edilmesi görülmüş şey değil. O kongrelerin seçimle ilgili kısımlarında karar verme süreçlerini, itiraz süreçlerini, mazbatanın verilmesi gibi konuları belirleyen seçim kurullarıdır, en son da YSK'dır. Bunların kararlarını ortadan kaldıracak bir karar olamaz. Anayasaya göre YSK yetkilidir" demişti.

MUTLAK BUTLAN KARARI İÇİN HAZIRLIK YAPILDI

CHP Genel Başkanı Özgür Özel ve partinin hukukçu kurmayları, yöneticileri, Asliye Hukuk Mahkemesi'nin mutlak butlan kararı alamayacağı ve mahkemenin davayı reddetmesi gerektiği görüşünde. Böyle bir karar çıksa bile, eski yönetimin karar kesinleşmeden partinin başına geçemeyeceği, temyiz aşamalarının beklenmek zorunda olduğu savunuluyor.

İstinaf ve Yargıtay aşamasının en az iki yıl süreceğini hesaplayan parti yönetimi, olağan kurultay sürecini hızla başlatıp, 39. Olağan Kurultayı toplayarak, davayı konusuz bırakma hesabı yapıyor. Parti yönetimi mahkemeye de bu talebi iletmeyi planlıyor.

KILIÇDAROĞLU GENEL MERKEZE SOKULMAYACAK

"Hukuken mutlak butlan çıkması mümkün değil" görüşündeki CHP yönetimi, davanın "siyasi" olduğunu ve arkasında da iktidarın CHP'yi "iç kargaşaya sürükleme" hesabının yattığını savunuyor. Yine de mutlak butlan çıkması ihtimaline karşı da hazırlık yapıldı. CHP'nin birinci planı, eski genel başkan Kemal Kılıçdaroğlu ve yönetiminin parti genel merkezine sokmamak.

Parti yönetimi, mahkemeden böyle bir karar çıkma olasılığına karşı, genel merkeze destek veren il başkanlarını genel merkeze çağırdı. CHP yönetimi, partililerin, örgütün, kamuoyu baskısı nedeniyle partinin başına geçse de yönetemeyeceğini savunuyor. Bir başka beklenti ise mahkemenin bu duruşmada karar veremeyeceği, savunma için partiye bir süre vereceği ve davanın yeni adli yılın başlayacağı Eylül'e kalacağı yönünde.

MUTLAK BUTLAN NEDİR?

Mutlak butlan, hukukta bir hukuki işlemin kurulduğu andan itibaren geçersiz sayılması durumudur. Yani, bu tür bir işlem hiç var olmamış gibi kabul edilir ve hiçbir hukuki sonuç doğurmaz. Mutlak butlanla sakat bir işlem, sonradan geçerli hale getirilemez ve herkes tarafından ileri sürülebilir.

Geçersizlik anı: İşlem, yapıldığı andan itibaren geçersizdir.

Düzeltilemezlik: Sonradan geçerli hale getirilemez, yani "ıslah" edilemez.

Herkesçe ileri sürülebilirlik: İşlemden etkilenen herkes, hatta ilgili olmayan kişiler bile mutlak butlanı ileri sürebilir.

Hakimin resen dikkat alması: Mahkeme, bir uyuşmazlıkta mutlak butlan halinin varlığını kendiliğinden (resen) araştırır ve dikkate alır. Tarafların bunu ileri sürmesine gerek yoktur.

Zamanaşımı yok: Mutlak butlan, zamanaşımı veya hak düşürücü sürelere tabi değildir. Yani, geçersizlik durumu her zaman ileri sürülebilir.

MUTLAK BUTLAN SEBEPLERİ

Bir hukuki işlemin mutlak butlanla geçersiz sayılmasına yol açan başlıca sebepler şunlardır:

• Emredici Hukuk Kurallarına Aykırılık: Hukuki işlemin kanunun emredici bir hükmüne aykırı olması. Örneğin, kamu düzenini veya genel ahlakı ihlal eden sözleşmeler.
• İşlemin Konusunun İmkansız Olması: İşlemin konusunun başlangıçtan itibaren objektif olarak imkansız olması. Örneğin, "Ay'a arsa satışı" sözleşmesi.
• İşlemin Konusunun Hukuka veya Ahlaka Aykırı Olması: İşlemin konusunun suç teşkil etmesi veya genel ahlak kurallarına aykırı olması. Örneğin, uyuşturucu madde ticareti sözleşmesi.
• Taraflardan Birinin Tam Ehliyetsiz Olması: İşlemi yapan taraflardan birinin fiil ehliyetine sahip olmaması (örneğin, ayırt etme gücünden yoksun bir kişinin yaptığı sözleşme).
• Şekil Şartına Aykırılık: Kanunun belirli bir hukuki işlem için öngördüğü şekil şartına uyulmaması ve bu aykırılığın mutlak butlanla sonuçlanacağının kanunda açıkça belirtilmiş olması. Örneğin, taşınmaz satış sözleşmelerinin tapuda resmi senetle yapılmaması.

MUTLAK BUTLANIN SONUÇLARI

Mutlak butlanla sakat bir işlem, hiçbir hukuki sonuç doğurmaz. Bu, daha önce yapılmış olan edimlerin iadesi gerekliliğini de beraberinde getirir. Örneğin, mutlak butlanla geçersiz sayılan bir sözleşme uyarınca yapılan ödemeler veya teslim edilen mallar, sebepsiz zenginleşme hükümlerine göre geri istenebilir.

Mutlak butlan, hukukun temel ilkelerini ve kamu düzenini koruma amacına hizmet eden önemli bir yaptırımdır.