MADALYONUN İKİ YÖNÜ VARDIR

Öncelikle zor kullanma yetkisine sahip görevliler yönünden kamu idaresinin itibarı ve

idarede disiplinin sağlanması, halkın kamu görevlilerine karşı duyduğu inanç ve güven

söz konusudur. Buna karşılık vatandaş yönünden ise vücut bütünlüğü ile şeref ve

haysiyeti karşımıza çıkmaktadır. Dolayısıyla işin esasında her kesin, kanun veya nizamın

çizdiği sınırlar içinde hareket etmesi gerektiği tartışmasızdır. Vatandaşın görevlilere yardımcı

olması ve onların birey ve toplum huzur ve güvenini sağlamakla görevli olduklarının,

görevlilerin de vatandaşın ve toplumun güven ve huzurunu sağlamakla yükümlü

olduklarının bilincinde olmaları işin esasını oluşturur.

YAPILAN YANLIŞLIKLAR

Görüldüğü kadarıyla kısmen de olsa, önemli ölçüde, görevliler, zor kullanmaya dair

mevzuattaki yetki ve sınırlarını bilmiyorlar. Basın yayında çıkan ve farklı cephelerden

bakılan haber veya yayınlar ile yapılan soruşturma-kovuşturmalar sonucunda verilen

cezaların duyulması ile sair nedenler kolluk görevlilerini caydırıp daha çekingen

davranmalarına neden olabiliyor. Yasal olarak şartların oluşmasına rağmen, zor

kullanabileceği hareketleri olay mahallinde yapmaktan, yeterli bilgiye veya donanıma

sahip olmamaları, bunu bilmemeleri ya da adli-idari ceza alabilecekleri düşüncesiyle

çekinebiliyorlar, imtina edebiliyorlar. Buna karşı hizmet birimlerinde farklı davranışlar

sergileyebiliyor. Yargıtay kararındaki şu nitelendirme buna örnek gösterilebilir: Katılan

(F) ve görgü tanıklarının, katılan (İ)'in kelepçelenmesi sırasında sanıklar tarafından

darp edilmediğine ilişkin beyanları, katılan (İ)'in, karakola getirildikten sonra odada

sanıklar (K) ve (N) tarafından tekme tokat dövüldüğüne ilişkin ifadesi, katılanın adli

raporunda ifadeyi destekler biçimde tespit olması, katılanda tarif edilen yaralanmaların

kelepçe takılma esnasında oluşmayacağının anlaşılması karşısında, suçun sübutuna

ilişkin yeterli delil bulunduğu ve sanıkların eylemlerinin TCK'nın 256. maddesi

delaletiyle aynı Kanunun 86/2, 86/3-d maddelerinde düzenlenen suçu oluşturduğu

gözetilmeden, yerinde olmayan ve yetersiz gerekçe ile beraat kararları verilmesi

bozma konusu yapılmıştır. (4.CD, 28.09.2015,E.2015/15462, K.2015/34240) Yine

istinafa intikal eden bir başka örnek olaya göre, polis olarak görev yapan sanığın,

katılanı yakalanması ve etkisiz hale getirilmesinden sonra katılana eliyle vurarak

adli muayene raporunda belirtilen şekilde yaraladığı, katılan yakalandıktan sonra

uygulanan fiil ve eylemelerin zor kullanma yetkisi sınırları dahilinde değerlendirilemeyeceği,

katılanın aşamalarda benzer şekilde ifade verdiği ve sanığı net şekilde teşhis ettiği ve

sanığın üzerine atılı suçu işlediği anlaşılmakla atılı suçtan cezalandırılmasına karar

verilmiştir. (İlk derece mahkemesince verilen beraat kararı kaldırılarak mahkumiyet

kararı verilmiştir. Ankara BAM, 5.CD, 25.10.2023, E.2022/1312, K.2023/2258)

Genel olarak aşağıdaki tavsiyelerin tartışılmasının yararlı olabileceği düşünülmüştür;

1- Farkındalık oluşturulması,

2- İlgili mevzuatın tam olarak öğrenilmesi, zaman zaman gelişen durumları ile örnek

sayılabilecek mahkeme, istinaf ve Yargıtay kararlarının değerlendirilmesi,

3- Sağduyu, sakinlik ve sorumlu davranış,

4- Delillerin tam ve usulüne uygun tespiti

5- Adli raporların çok önemli olduğu, bunun mutlaka usulüne ve maddi gerçeğe

uygun olması gerektiği,

6- İşlem yapmadan bırakma veya ola yerinden ayrılmanın daha büyük sıkıntılara

yol açabileceğinin bilinmesi,

7- Görevlilerin genel davranışlarının nedenlerinin araştırılması, hal ve imkanlar

dahilinde önlem alınması,

8- Gerek meslek öncesi eğitim gerekse de meslek içi eğitimde periyodik olarak

eğitimlerin verilmesi, bu kapsamda kolluğun karşılaştığı durumların kendilerinden

dinlenmesi, rapor edilmesi ve bunların değerlendirilmesi. Bu konuda tavsiyelere

ilişkin bir yazımız daha olacaktır.

Kaynak:

1- Zor Kullanma Yetkisi-Yetkiye Dair Sınırın Aşılması, İstanbul, Filiz Kitabevi, 2024

2- https://www.yenisafak.com/dusunce-gunlugu/kollugun-zor-kullanma-yetkisi-4655663